Տաք ապուրին վրայէն՝ պաղ ջուր

Երեկ գիշեր վայելեցինք, տօնական ճոխութեամբ լեցուն, շատ համեղ հայկական եւ այլ կերակուրներ, տարեկան աւանդական Անուշապուրասեղանին ընթացքին: Վերջաւորութեան, ըստ սովորութեան, հիշատակի համեստ նուէրներ ալ բաժնուեցան ներկայ տիկիններուն եւ օրիորդներուն: Այս տարուայ նուէրնեը ապակիէ խոհանոցային իրեր էին, որոնք ինծի մեծ յուսախաբութիւն պատճառեցին, քանի որ, բացի իրենց ցած որակէն, Թրքական արտադրութեան ապրանքներ էին: Այս ձեռնարկը ունէր համագաղութային բնոյթ, եւ կը վայելէր Հայաստանեայց եկեղեցւոյ հովանաւորութիւնը, ինչպէ՞ս կարելի էր հոն Թրքական նուէրներ բաժնել: Արդեօ՞ք քանի մը անձերու անհոգութեան կամ անտարբերութեան հետեւանքն էր, թէ՞ այլեւս հաշտուեր ենք Թուրքիոյ հետ:

Հիշեցի ուրիշ պարագաներ որոնք կը հաստատեն թէ այլեւս Թուրքիոյ հետ հարցեր չունինք՝

• Լիբանանի Բուրջ-Համմուտ հայաշատ թաղամասին մէջ, ինչպէս նաեւ Հայաստանի մէջ, հայ խանութպանին կրնաս հարցնել թէ որոշ ապրանք մը արդեօք Չինական է՞, կամ արդեօք Գերմանական է՞, եւ սիրալիր պատասխան կ'ստանաս: Բայց հանկարծ եթէ սխալիս ու, առ ի գիտութիւն, հարցնես եթէ որոշ ապրանք մը Թրքական է, կստանաս հետեւեալ պատասցանը՝ « Եթէ չես հաւնիր, մի՛ գներ»:
• Շատ հայեր, թէ սփիւռքէն եւ թէ Հայաստանէն, Թուրքիա կ'այցելեն, պտտելու համար, կամ ծովափին արեւին տակ հանգստանալու համար: Չեմ խօսիր Հայկական յուշարձանները կամ իրենց մեծ հայրերուն ծննդավայրը այցելողներուն մասին, այլ անոնց մասին որոնք Թուրքիա կ'երթան երբ Հայաստան չեն այցելած: Իսկ երբ հարցնես թէ ինչու Թուրքիա կ'երթան Հայաստան երթալու փոխարէն, կը պատասխանեն՝ « Թուրքիա աւելի աժան է», «Թուրքիա շատ գեղեցիկ է»:

Զարմանալին այն է որ, մինչ հայերը արդէն հաշտուեր են Թուրքիոյ հետ, թուրքերը տակաւին կը շրջափակեն Հայաստանը: Երեւի տակաւին մեզի չեն ներած: Կարծեք հայերն էին որ թուրքերուն ջարդեր էին, եւ ոչ թէ հակառակը: Թուրքերն ալ արդէն այդ կ'ըսեն:

Կուշտը նախընտրելի՞ է անօթիէն, թէ՞ ախորժակը ուտելով կու գայ

Լիբանանեան աւանդական պատմութիւն մը կայ, բացատրելու համար թէ ուրկէ ծագած է Լիբանանեան ասոյթը թէ՝ «Կուշտը աւելի լաւ է քան անօթին»:
Ուրեմն Օսմանեան տիրապետուշեան օրօք, Լիբանանի վրայ կառավարիչ (Վալի) նշանակուէր է աչքը ծակ անձ մը, որը զանազան անարդար հարկերով այնքան հարստահարեր է խեղճ ժողովուրդը որ վերջ ի վերջոյ, տեղացի մեծաւորներ եւ երեւելիներ գաղտնի ժողով գումարեր են, եւ որոշեր փողոքի նամակ յղել Պոլսոյ Սուլթանին:
Կառավարիչը, իր լրտեսներուն միջոցաւ իմանալով այս որոշման մասին, իր մոտ կը հրաւիրէ փողոքել որոշած երեւելիները եւ կ'ըսէ իրենց՝
«Ես այսքան տարի ձեզի հարստահարեցի, լաւ հարստութիւն հաւաքեցի եւ կշտացայ: Եթէ փողոքեք, Սուլթանը նոր կառավարիչ պիտի նշանակէ, որը ծայրէն պիտի սկսի հարստութիւն հաւաքել:»
Լիբանանցի երեւելիները կը մտածեն, իրաւունք կու տան Կառավարիչին, կ'ըսեն թէ «կուշտը աւելի լաւ է քան անօթին», եւ կը որոշեն չի փողոքել:

Անցեալ օրերու լուրերէն կ'իմանանք թէ Անգլիոյ կառավարութիւնը որոշեր է կասեցնել հետաքննութիւնը միլիարդաւոր Դոլարներու հասնող կաշառքի մասին որ անգլիական ընկերութիւններ տուեր էին Սէուդական թագաւորական ընտանիքի անդամներու, քանի որ Սէուդական Արաբիան սպառնացեր էր կասեցնել իր գնումները եթէ հետաքննութիւնը շարունակուէր:
Նման օրինակներ շատ կան, ուր կաշառք առնելը բնաւ կապ չունի աղքատութեան հետ: Կարելի է նոյնիսկ ըսել թէ ոմանց համար «ախորժակը ուտելով կու գայ»:

Վերջերս Հայաստանի մէջ որոշուեր է դատաւորներու, ոստիկաններու եւ առհասարակ կառավարական պաշտօնեաներու ամսականները աւելցնել, պայքարելու համար կաշառակերութեան դէմ: Այս պաշտոնեաներէն շատեր արդէն զանազան ապօրինի ձեւերով իրենց եկամուտը բազմապատկած են, եւ արդեօ՞ք այս վերջին ամսականի յաւելումը բան մը պիտի փոխէ: Աւելի օգտակար պիտի չ'ըլլար՞ ասոր փոխարէն վերացնել այն արուեստական արգելքները որոնք կը դրուին պետութեան եւ հասարակութեան սխալները քննադատող հեռուստատեսութեանց դէմ: Կամ, օրինակի համար, պետական պաշտօնները բաժնել ոչ թէ իշխող կուսակցութեանց հանդէպ հաւատարմութիւն ցուցաբերողներուն, այլ իսկապէս իրենց պաշտօնին արժանի անձերու:

Հայկական հեռուստատեսութիւն

Վեջին երկու շաբաթներուն ընթացքին իրարայաջորդ լուրեր ստացանք նոր աշխարհատարած արբանեակային հէռուստակայաններու հիմնադրութեան մասին:

1. Էլ-Ջեզիրա կայանը որ Արաբերէն լեզւով կը հեռարձակուեր ( http://www.aljazeera.net/ ), իր ծննդեան տասերորդ տարեդարձին, սկսաւ իր նոր արբանեակային Անգլերէն կայանը ( http://english.aljazeera.net/ ), հեռարձակելով գրեթէ համայն աշխարհի տարածքին: Յայտարարուած նպատակն է Արաբական տեսակետը հասցնել աշխարհին:
2. Բրիտանական BBC կայանը, որը ժամանակին կարճ ժամանակի մը համար ունեցած էր Արաբական արբանյակային հեռուստակայան, որոշեց կրկին վերսկսիլ յաղորդումները աւելի քան տասը տարուայ դադարէ ետք ( http://www.bbcarabic.com/ ):
3. Ֆրանսան զգալով որ ետ կը մնայ եւ իր տեսակետը պէտք եղածին պէս չի հասնիր աշխարհին, սկսաւ հեռարձակեր իր նոր France24 կայանը ( www.france24.com ), որը սկսած է յաղորդել ֆրանսերէնով եւ անգլերէնով, իսկ 2007-էն սկսեալ նաեւ արաբերէնով:
4. «Ազգ» Օրաթերթէն կ'իմանանք նոր Թրքական հեռուստակայանի մը մասին, որ կը հեռարձակուի Ամերիկայի մէջ, անգլերէն լեզւով ( http://www.azg.am/?lang=AR&num=2006121410 ) Դեկտեմբերի 6-ին ԱՄՆ-ում սկսել են հեռարձակվել թուրքական առաջին հեռուստակայանի՝ Ebru TV-ի հաղորդումները: «Զաման» թերթը դեկտեմբերի 12-ի համարում նշել է, որ թուրքական այս հեռուստակայանի Նյու Ջերսի նահանգից հեռարձակվող հաղորդումները անգլերեն են եւ 24-ժամյա: Դրանք ուղղված են ոչ միայն ամերիկաբնակ թուրքերին, այլեւ ողջ ամերիկացիներին: Նախապատրաստական լուրջ աշխատանքներից հետո հեռարձակվող հաղորդումներում մեծ տեղ է տրվում գիտությանը, արվեստին, մշակույթին, սպորտին, լուրերին եւ քաղաքական հրատապ խնդիրներին:
   Հաղորդումները ԱՄՆ-ում բնակվող թուրքերով սահմանափակելու փոխարեն բոլոր ամերիկացիներին ուղղելու հանգամանքը չափազանց կարեւոր է Թուրքիայի օգտին առանց միջնորդների լոբբիստական գործունեություն ծավալելու, ինչպես նաեւ ամերիկյան իրականության մեջ թուրքանպաստ հասարակական կարծիք ձեւավորելու առումով, ինչը ոչ այնքան մտահոգիչ, որքան ուսանելի պետք է դառնա մեր հայրենակիցների համար:

Իրենց կայքէջին մէջ ( http://www.ebru.tv/ ) կայանին Թրքական ըլլալը ակնհայտ չէ, ինչ որ կրնայ իրենց յաղորդումներուն «չէզոք»-ի կարգավիճակ տալ եւ օտարներուն առջեւ աւելի հաւաստի երեւալ: Եթէ առ այժմ նիւթական միջոցներ չկան նման Հայկական կայան ունենալու, ապա կարելի է մտածել Հ1-ը օգտագործելու մասին: Հայկական հանրային կայանը (Հ1 - Առաջին Ալիք) լեցուն է օտար, հատկապէս հարաւ-ամերիկեան, ֆիլմաշարերով (serials) որոնք կրնան հետաքրքրել Հայաստանցի հեռուստատեսը, քանի որ ձայնը կրնօրինակուած է Հայերէնի, բայց շատ աւելի օգտակար պիտի ըլլար որ սփիւռքի համար ասոնց փոխարէն հեռարձակուէր օտար լեզուներով ծրագիրներ եւ լրատւութիւն:

Արցախի ճանաչումը

Սերժ Սարգսեան յայտարարեց թէ եթէ նոյնիսկ 50 երկիր ճանչնայ Արցախի անկախութիւնը, այդ միայն կրնայ ճնշումի միջոց ըլլալ, եւ թէ կարեւորը Ադրբեջանի ճանաչումն է:

Ճիշտ է որ Ադրբեջանի ճանաչումէն ետք, աշխարհի միւս երկիրները այլեւս պատճառ չեն ունենար Արցախի անկախութիւնը չճանչնալու կամ Հայաստանի հետ վերամիացումը չ'ընթունելու, բայց արդեօ՞ք այդ բաւական երաշխիք է Արցախի կամ Հայաստանի անվտանգութեան:

Ինչ՞ երաշխիք կայ, որ եթէ օր մը Հայաստանը պէտք եղածին պէս պաշտպանուած չ'ըլլայ, Թուրքիայ եւ Ադրբեջանի պիտի չի յարձակին Հայաստանի վրայ, վերջնական լուծում տալու համար Հայկական հարցին: Պարտականը միշտ կ'ուզէ վերացնել պարտատէրը, իսկ ոճրագործը կ'ուզէ վերացնել վկաները եւ ոճիրին հետքերը:



Ներկայիս Թուրքիոյ կազմին մէջ կը գտնուի «Ալեքսանդրէթի Սանճաք»ը (ուր կը գտնուի նաեւ Մուսա Լեռը): Երբ քաշուեցաւ Սուրիայէն, Ֆրանսա զայն զիջեցաւ Թուրքիոյ, առարկելի հանրաքուէյէ մը ետք: Թուրքերը ուրիշ շրջաններէ գալով եւ հաստատուելով Ալէքսանդրէթի մէջ, իրենց թիւը աւելցնելով, փոքրամասնութիւն կազմելէ անցած էին մեծամասնութեան: Սուրիա երբեք չէ ճանչցած այդ հողամասին Թուրքիոյ միացուիլը, եւ Սուրիական քարտէզներուն վրայ այդ տակաւին կը մնայ Սուրիական սահմաններէն ներս: Անշուշտ, օր մը, երբ Սուրիա ինքզինք աւելի զօրաւոր զգայ քան Թուրքիան, կրնայ այս կրկին օրակարգի հարց դարցնել: Մինչ այդ, գրեթէ բոլոր աշխարհը այս հողամասը կը ճանչնայ որպէս Թուրքիոյ մաս:

Պատերազմ սկսելու համար, տուեալ հողամասի մը օրինական պատկանելիութիւնը կամ միջազգային ճանաչումը երկրորդական է: Անցեալի բոլոր պատերզմներուն համար միշտ ալ պատճառ կամ պատրուակ գտնուած է: Կարեւորը ոյժն է որով կարելի է պահպանել կամ գրաւել տուեալ հողամասը:

Յաղթանակ թէ՞ պարտութիւն

Պատմութեան մէջ կան շատ դէպքեր, երբ պարտութիւն մը համարուած է յաղթանակ, կամ յաղթանակ մը վերածուած է պարտութեան: Կան նաեւ առճակատումներ, ուր երկու կողմերն ալ ինքզինքնին յաղթական համարած են:

ԱՄՆ-Իրաք
Ռոբըրտ Գէյց, Ամերիկայի նորանշանակ պատերազմական նախարարը (secretary of defence) այսօր յայտարարեց թէ չի կարծեր որ Միացիալ Նահանգները կը յաղթեն կոր Իրաքի պատերազմին մէջ:

Իրաքի հակա-Ամերիկեան ուժերը շատոնց արդէն յայտարարեր էին իրենց «յաղթանակներուն» մասին: Տակաւին պատերազմը չէ վերջացած, բայց կարելի է Ամերիկան պարտուած համարել այնքան ատեն որ չի կրնար կայունութիւն ապահովել կամ սահմանափակել իր կորուստները:

Լիբանան-Իսրայէլ - Յուլիս 2006
Վերջին Լիբանա-Իսրայէլեան պատերազմը, որը սկսաւ Յուլիս 2006-ին եւ տեւեց աւելի քան մէկ ամիս, ու վերջացաւ հրադադարով, կը համարուի յաղթանակ շատ մը Լիբանանցիներու կողմէ:

• Ճիշտ է որ Իսրայէլ միշտ աւելի լաւ զինուած է եղած, ու օդին մէջ ունեցած է բացարցակ գերազանցութիւն:
• ճիշտ է որ Լիբանանի հասցուած մարդկային եւ նիւթական վնասները եղած են անհամեմատ բարձր:
• ճիշտ է որ Լիբանանեան կողմը, իմա՝ «Հեզբ-Ալլա»-ն, միշտ պատրաստ էր հրադադարի, որը իրագործուեցաւ միայն երբ Իսրաէլ հարմար նկատեց զինադադարը:

Բայց Հեզբ-Ալլան ու շատ կողմնակից Լիբանանցիներ, վստահ են թէ քանի որ Իսրայէլ չի կրցաւ հասնիլ իր նպատակներուն , ուրեմն պարտուած կը համարուի: Իսկ ի՞նչ էին Իսրայէլի նպատակները որ չիրագործուեցան՝

• Երկու գերեալ զինուորներու ազատումը
• Հէզբ-Ալլայի կողմէ Իսրայէլի հրթիռակոծման կասեցումը
• Հեզբ-Ալլայի ապազինումը, մասնահատումը կամ չէզոքացումը

Արաբ-Իսրայէլեան պատերազմ - 1973

Այս պատերազմին երկու կողմերն ալ ինքզինքնին յաղթանակած կը համարեն: Իսրայէլ կարողացաւ կասեցնել յարձակումը եւ անցնիլ հակագրոհի: Իսկ Եգիպտոս կարողացաւ ազատագրել իր գրաւեալ հողերէն մաս մը:

Ավարայրի Ճակատամարտ

Թէեւ Վարդան Մամիկոնեանի զորքը պարտուեցաւ Պարսիկներէն, ու Վարդանը իր ընկերներուն հետ զոհուեցաւ, սակայն Հայկական եկեղեցին այդ համարեց յաղթանակ, քանի որ Պարսիկները չկարողացան Հայերուն կրօնափոխ ընել:

Արցախի Պատերազմ

Կարելի չէ համարել որ պատերազմը վերջացած է: Սկիզբի շրջանը Կովկասի Թուրքերը Արցախէն մեծ մասեր գրաւեցին, բայց յետոյ Հայերը կարողացան ազատագրել Արցախի մեծ մասը եւ շրջակայ ոչ հայաբնակ շրջաններ: Հայկական յաղթանակը պիտի ամբողջացուի երբ Հայերը հասնին իրենց նպատակին, այսինքն՝ Արցախի վերամիաւորման Հայաստանի հետ: Իսկ յաղթանակը հաստատելու համար պէտք են նախադրեալներ՝

• Մարտունակ ուժեղ բանակ
• Նիւթական միջոցներ, տնտեսական բարգաւաճում
• Բարձր հոգեբարոյկան վիճակ, թէ բանակին եւ թէ ժողովուրդին մոտ
• Բնակիչների թուի աճ, բնական աճով եւ ներգաղթով
• Միջազգային լաւ յարաբերութիւններ, դաշնակիցներ

Եթէ այս կետերուն մէջ աւելի տկար ըլլանք քան մեր հակառակորդը, կրնանք վերջ ի վերջոյ պարտուիլ:

Դաշնակցութիւնը կրկին յեղափոխական

Երէկ, Բէյրութի ցոյցերու երրորդ գիշերուան նկարներուն մէջ, զանազան Լիբանանեան կուսակցական դրօշներու կողքին, կ'երեւէր նաեւ Հայկական Երագոյնը:

Միւս երեւցող դրօշներն են՝

1. Դեղինը, Հեզբ Ալլահ, Հասան ՆասրԱլլահ


2. Նարնջագոյնը, Ազատ Հայրենասիրական Շարժում, Միշէլ Աուն http://www.tayyar.org/tayyar/index.php


3. Բաց կանանչ, Մարադա, Սլեյման Թոնի Ֆրենժիէ

Դաշնակցութիւնը մաս կը կազմէ ընդդիմութեան, որ որոշած է փողոքել մինչեւ որ կառավարութիւնը հրաժարի:


Իսկ Հայաստանի մէջ, Դաշնակցութիւնը մաս կը կազմէ իշխող կառավարութեան: Հ1 հանրային հեռուստակայանի Հայլուր ծրագրէն «Հեզբ Ալլահ» հաճախ կ'որակաւորուի որպէս «ծայրայեղական» կազմակերպութիւն:

Արմենիկումը ի՞նչ կը բուժէ

Դեկտեմբերի առաջին օրը ՁԻԱՀ (AIDS) -ի դէմ պայքարի միջազգային օրն էր: Յարմար առիթ մը մտածելու Արմենիկումի մասին:

Փետրուար 1999-ին, Սերժ Սարգսեան, հարձազրոյցի մը ընթացքին յայտարարեց թէ գտած էր ՁԻԱՀ-ի բուժումը, եւ մեծ ոգեւորութիւն յառաջացուց: Նոր դեղը, իր մարդասիրական օգուտներէն բացի, կրնար շատ մեծ նիւթական օգուտներ ալ ունենալ, յատկապէս դեղի բաղադրութեան գաղտնիքը տիրապետող պետութեան կամ անհատներուն համար:

Նոյն տարուայ Դեկտեմբերին, Բրիտանական BBC-ն կ'երթայ Երեւան, յատուկ բացայայտելու համար Արմենիկումի մասին յաւելեալ տեղեկութիւններ: Իրենց եզրակացումը այն կ'ըլլայ թէ Արմենիկումը կրնայ աւելի վնաս տալ քան օգուտ, ՁԻԱՀ-էն բուժուիլ ուզողներուն համար:

Հայկական տեսակետը տարբեր է՝ «Օտարները չեն ուզեր ընթունիլ Արմենիկումի օգուտները որպէսի կարողանան շարունակել ստանալ այն հսկայական շահերը (600 միլիար դոլար) որ կ'ունենան ուրիշ արեւմտեան հակա-ՁԻԱՀ դեղեր ծախելով»:

Մինչ այդ, Հայաստանէն եկող լուրերը կ'սկսին խոսիլ Արմենիկումի ուրիշ յատկութիւններու մասին: Փորձեր կը կատարուին ուրիշ հիվանդութիւններ, օրինակ թոքախտը, բուժելու համար:

Սերժ Սարգսեանը կը յայտարարէ թէ Արմենիկումը Հնդկաստանի մէջ կը փորձարկուի տասնեակ հազարաւոր հիւանդներու վրայ:

«Արմենիկում» բաժնետիրական ընկերութիւնը կը յայտնէ թէ դեղը արձանագրուած է Հայաստանի, Քոնգոյի, Լիբերիոյ եւ Ռուսիոյ մէջ: Բայց այս արձանագրութիւններէն ոչ մէկը կը հաւակնի ընթունիլ որ դեղը ՁԻԱՀ բուժելու համար է: Իսկ Ռուս գիտնական մը կը կարծէ թէ «Արմենիկում Ընկերութիւնը» սուտ յոյսերով մարդիկ Հայաստան կը տանի որպէսի այս հիւանդներուն փողերը կլլեն:

Հին աստուածներ, նոր աստուածներ

Հռոմի Պապը վերջացուց իր այցելութիւնը դէպի Կ. Պոլիս, ուր այցելեց նաեւ հանրածանօթ Սուրբ Սոֆիա եկեղեցին: Որպէսի այս այցելութիւնը թոյլատրուեր, Պապը ստիպուեր էր խոստանալ որ այնտեղ չպիտի աղօթէ: Իսկապէս ալ, ինք այնտեղ ոչ խաչակնքեց եւ ոչ ալ շուրթները շարժեց, ինչ որ շատ գոհ ձգեց Մահմետական Թուրքերը, որոնք իր դէմ ցոյց կը կատարէին եւ կը յայտարարէին թէ «Այա Սոֆիա»ն մզկիթ էր 1453-էն ի վեր ու հաւիտեան մզկիթ պիտի մնար:
Այս տաճարը, որուն գմբեթը վերջին անգամ կառուցեր էր Տրդատ ճարտարապետը, այժմ կը գործէ որպէս թանգարան:

Նմանօրինակ պարագաները շատ են, երբ նոր կրօն մը, յանուն նոր աստուծոյ մը, տիրացած է նախորդ կրօնի մը սրբավայրերուն, եւ նոյնիսկ շատ բաներ իւրացուցած նախորդին տօներէն, բարքերէն եւ նոյնիսկ հաւատալիքներէն:

Քանի մը օրինակներ՝

1. Հնդկաստանի մէջ, Հինդուսները յաջողեցան փլցնել Բաբար մզկիթը որը կառուցուած էր իրենց Րամ աստուծոյ տաճարին տեղը: Բայց Հնդկական կարավարութիւնը առ այժմ կ'արգիլէ ոեւէ նոր շինութիւն կառուցել:
2. Երոսաղեմի մէջ Հրեաները կը հաւատան թէ Իսլամութեան սրբավայր համարւող Աքսա մզկիթը կառուցուած է Սողոմոն Իմաստունի տաճարին տեղը: Մզկիթին ներքեւ պեղումները կը շարունակուին, եւ շատ Հրեաներ կ'երազեն օր մը փլցնել մզկիթը որ վերականգնեն հին տաճարը:
3. Իսլամութեան ամենամեծ սրբութիւնը՝ Մեքքայի «Քաաբա»ն, սրբութիւն եւ ուխտատեղի էր նաեւ նախաիսլամական հեթանոս Արաբներուն համար:
4. Հայաստանի մէջ յանուն Քրիստոնեութեան տարածման, Գրիգոր Լուսաւորիչ կործանել տուաւ Հեթանոսական մեհեանները եւ ջարդեց հին աստուածներուն կուռքերը: Ըստ աւանդութեան, տեսիլք մը տեսաւ ուր Միածինը երկնքէն իջնալով, ցոյց կու տայ թէ ուր պիտի կառուցուի նոր տաճարը՝ Էջմիածինը: Չեմ գիտեր եթէ Լուսաւորիչը նշմարեց որ այնտեղ Հեթանոսական Մեհեան մը կար: Էջմիածին այցելողները կրնան խնդրել աստիճաններով իջնել խորանին ներքեւ, որտեղ կարելի է տեսնել հին տաճարէն մասեր ու զոհասեղան: Առ այժմ ոեւէ պահանջք չկայ Արամազդի քուրմերէն:

Քրիստոնեաներու ցեղասպանութիւնը - 1915

Քիչ առաջ Ֆրանսագերմանական Arte կայանէն յայտագիր մը դիտեցի Եւրոպայի Մահմետականներուն եւ Արեւելքի Քրիստոնեաներուն մասին: Տե՛ս http://www.arte.tv/fr/histoire-societe/musulmans__chretiens/1393610,CmC=1393606.html

Թուրքիոյ մէջ, Հայերէն բացի, նկարուած էին այլ բնիկ Քրիստոնեաներ: Վերապրողի հիշողութիւններ, պատի վրայ 1915-էն մնացած փամփուշտի հետքեր, ու հստակ հաստատում թէ ոչ միայն Հայերը, այլ բոլոր Քրիստոնեաները միասին ենթարկուեցան անցեալ դարու առաջին ցեղասպանութեան:

Թուրք ազգայնականները վստահաբար գիտէին թէ միւս Քրիստոնեաները Հայերէն աւելի Թրքասէր չէին, եւ բնական է որ Հայերուն հետ «մաքրագործեցին» նաեւ միւս Քրիստոնեաները, կարելի եղածին չափ, օգտուելով ընծայուած պայմաններէն: Նոյնիսկ Լեռնալիբանանի մէջ, սովի ժամանակ փակելով Քրիստոնեայ շրջաններուն ճանապարհները, սովամահ ըրին բազմահազար Լիբանանցի Քրիստոնեաներ:

Ազատութեան օգուտները եւ վնասները

Երբ, խօսակցութեան ընթացքին, իմ Հայաստանցի ծանօթներուս կ'ըսեմ թէ Լիբանանի մէջ աւելի ազատութիւն կա քան Հայաստանի մէջ, զարմացած կը մնան: Վստահ չեմ թէ ասոր պատճառը ինչ է՝ Լիբանանի Արաբական երկիր ըլլա՞լն է, թէ՞ Հայաստանի գիշերային կեանքի յարաբերական ազատութիւնը:

Բայց ինձ համար յստակ է թէ երբ կը խօսինք քաղաքակա՛ն ազատութեան մասին ապա Լիբանան աւելի ազատ է քան Հայաստան:
Տեսակէտս հիմնաւորելու համար բերեմ երկու օրինակ՝

1. Յայտնի է թէ ազատութեան պակասը ուղղակի կ'առնչուի փտածութեան եւ կաշառակերութեան տարածման հետ: Այս տարուայ Transparency International (Միջազգային Թափանցիկութիւն) կազմակերպութեան տեղեկագրին մէջ Հայաստան կը գրաւէ 93րդ հորիզոնականը մինչ Լիբանան կը գրաւէ 63րդ տեղը, տե՛ս http://www.transparency.org/news_room/in_focus/cpi_2006/cpi_table
2. Այսօր Լիբանանի մէջ ժողովրդային մեծ ցոյցեր տեղի կ'ունենան: Յայտարարուած նպատակը կառավարութիւնը տապալելն է նոր պարտադրուած ընտրութիւններու միջոցաւ: Նոյնը պատահեցաւ նաեւ «Հարիրի»յի սպաննութենէն ետք: Օրերու ընթացքին միլոնաւոր ցուցարարներ կարողացան իրենց կամքը պարտադրել առանց ոեւէ միջադէպի կամ ուժային կառոյցներու միջամտութեան:

Այո, Լիբանան աւելի ազատ է: Բայց եթէ հարցնէք տեղացիներուն, շատերը հոգնած են շանունակւող անկայուն վիճակէն: Հոգնած են գործադուլներէն, աշխատանքի ակամայ կասեցումէն ու բնական առօրեայ կեանքի անդամալուծումէն: Երկրին տնտեսութիւնը կը վնասէ, ինչպէս նաեւ իւրաքանչիւր ընտանիք կը վնասէ:

Արդեօք Ազատութիւնը կ'արժէ՞ այսքան զոհողութիւն, իսկ Ազատութեան շնորհիւ գալիք թափանցիկութիւնը որ պիտի արգիլէ կամ թեթեւցնէ կաշառակերութիւնը եւ պետութեան միջոցներու գողութիւնը արդեօք պիտի հատուցանէ՞ ցոյցերու պատճառով եղած տնտեսական վնասները:

Ինչ լաւ պիտի ըլլար եթէ Հայաստանի մէջ ունենայինք աւելի Ազատութիւն, պակաս փտածութիւն (corruption), առանց վնասելու երկրին կայունութեան կամ տնտեսական կեանքին:

Հայերէն գրել, հայկական գիրերով

Ներկայիս համակարգչային եւ տեղեկատուական դարաշրջանի օրեցօր զարգացող պայմաններուն մէջ, հայերէնը շատ ետ մնացած է, հատկապէս քանի որ «անկախացում»էն ի վեր անհոգութեան մատնուած է հայերէն լեզուի զարգացումը, իսկ լեզուի մաքրութեան պահպանումը կ՛անտեսուի, նոյնիսկ Հայաստանի պետութեան ներկայացուցիչներու եւ հանրային հեռուստատեսութեան կողմէ:
Տակաւին չկա վերջնական համաձայնեցուած հայկական համակարգչային գիրերու միակ համակարգ: Փոխարէնը ունինք երկու (կամ աւելի) համակարգեր, ինչպէս ունինք երկու (կամ աւելի) կաթողիկոսներ, երկու (կամ աւելի) պետութիւններ, երկու (կամ աւելի) աշխարհաբար:

Խաբել

Բարեւ:
Բարի եկաք:
կը յուսամ շուտով այս էջերը կը լեցուին հետաքրքրական, բովանդակալից եւ օգտաշատ գրութիւններով:
Սկսինք հանրածանօթ իմաստուն խոսքով մը՝
Կրնաս բոլորին խաբել որոշ ժամանակով,
կրնաս նաեւ ոմանց մշտապէս խաբել,
բայց չես կրնար բոլորին մշտապէս խաբել: